Sưng lợi: Triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Sưng lợi là dấu hiệu phổ biến của nhiều vấn đề răng miệng, từ viêm nướu nhẹ đến nhiễm trùng nghiêm trọng. Nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được những biến chứng không mong muốn.

Sưng lợi là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý răng miệng tiềm ẩn

Sưng lợi là gì?

Sưng lợi (hay còn gọi là sưng nướu) là tình trạng mô nướu quanh răng bị viêm, dẫn đến hiện tượng sưng đỏ, phồng lên và có thể gây đau nhức. Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến cho thấy răng miệng đang gặp vấn đề, liên quan đến viêm nướu, cao răng tích tụ hoặc các bệnh lý nha chu khác.

Triệu chứng của bệnh sưng nướu

Tình trạng viêm nướu thường biểu hiện rõ qua một số dấu hiệu như:

• Nướu sưng tấy có màu đỏ tía hoặc sẫm, khác biệt rõ rệt so với màu hồng nhạt khỏe mạnh ban đầu.
• Vùng nướu phồng to, gây cảm giác căng tức hoặc khó chịu.
• Nướu nhạy cảm dễ đau khi chạm vào,  trong lúc ăn nhai hoặc đánh răng.
• Chảy máu chân răng khi vệ sinh răng miệng, thậm chí tự phát.
• Tụt nướu khiến chân răng lộ ra ngoài làm tăng nguy cơ ê buốt và viêm nhiễm.
• Hơi thở có mùi khó chịu dù đã chú trọng làm sạch răng miệng mỗi ngày.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trên giúp người bệnh chủ động đi khám và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển thành viêm nha chu nghiêm trọng hơn.

Các vị trí sưng lợi thường gặp

Sưng nướu có thể xảy ra ở nhiều vị trí trong khoang miệng. Mỗi khu vực phản ánh nguyên nhân cũng như mức độ nghiêm trọng khác nhau.

• Sưng vùng nướu quanh chân răng: Đây là khu vực dễ bị viêm nếu mảng bám không được làm sạch đúng cách. Khi vệ sinh kém, vi khuẩn tích tụ sẽ gây kích ứng và làm nướu sưng tấy.
• Sưng nướu xung quanh răng cửa: Do răng cửa tiếp xúc nhiều với thực phẩm khiến vi khuẩn và mảng bám dễ tích tụ. Lâu dần, axit do vi khuẩn tiết ra sẽ gây tổn thương và đau nhức vùng lợi.
• Sưng nướu răng hàm trên và hàm dưới: Thường xuất hiện ở các răng trong cùng – khu vực khó vệ sinh sạch sẽ và dễ chịu tác động từ thức ăn cứng khi nhai. Những va chạm này có thể khiến nướu bị trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và dẫn đến viêm nhiễm.
• Sưng nướu răng khôn: Khi răng khôn mọc, nướu có thể bị căng tức, đau nhức. Do nằm ở vị trí sâu trong hàm nên việc vệ sinh trở nên khó khăn làm vi khuẩn sinh sôi và gây viêm mủ hoặc nhiễm trùng nặng.

Sưng nướu răng khôn thường xảy ra trong quá trình răng khôn mọc

Nguyên nhân sưng lợi răng hàm

Để xác định hướng xử lý phù hợp khi bị sưng lợi, việc đầu tiên cần làm là nhận diện chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này. Dưới đây là một số lý do thường gặp:

Thức ăn bị kẹt ở chân răng

Mảnh vụn thức ăn bị kẹt lại trong kẽ răng là nguyên nhân phổ biến gây sưng nướu. Khi không được làm sạch kịp thời, các mảnh thức ăn sẽ kích thích mô lợi khiến vi khuẩn phát triển và gây viêm. Trường hợp nhẹ có thể được cải thiện dễ dàng bằng cách súc miệng kỹ hoặc sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch khu vực chân răng.

Vệ sinh răng miệng sai cách

Việc đánh răng sơ sài, bỏ sót các mảng bám hoặc không làm sạch kỹ các răng trong cùng sẽ khiến vi khuẩn tích tụ tại viền nướu. Ngoài ra, dùng bàn chải lông quá cứng và chải răng quá mạnh cũng có thể gây tổn thương lợi, dẫn đến viêm sưng. Điều chỉnh thói quen chăm sóc răng miệng đúng cách là biện pháp cần thiết để khắc phục tình trạng này.

Viêm nướu

Viêm nướu là bệnh lý nha khoa thường gặp, phát sinh do vệ sinh răng miệng kém khiến vi khuẩn tích tụ lâu ngày dưới viền nướu. Bên cạnh tình trạng sưng đỏ, bệnh còn có thể kèm theo các dấu hiệu như chảy máu chân răng, hôi miệng, đau nhức khi ăn nhai và tụt lợi. Nếu không điều trị sớm, viêm nướu có thể tiến triển thành viêm nha chu nguy hiểm hơn.

Viêm sưng nướu răng có thể đi kèm chảy máu chân răng, hôi miệng

Ảnh hưởng của thai kỳ

Phụ nữ mang thai thường gặp tình trạng sưng lợi do thay đổi nội tiết tố trong cơ thể. Hormone tăng cao làm tăng lưu lượng máu đến mô lợi khiến nướu trở nên nhạy cảm, dễ sưng đỏ cũng như chảy máu, đặc biệt là trong giai đoạn đầu và cuối thai kỳ. Việc chăm sóc răng miệng cẩn thận trong giai đoạn này là cần thiết để bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Viêm nha chu

Khi viêm nướu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành viêm nha chu – một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng. Viêm nha chu phá hủy các mô nâng đỡ răng, khiến lợi bị sưng, tụt nướu, hình thành túi mủ quanh chân răng. Thậm chí gây lung lay và mất răng khi phát hiện muộn.

Nhiễm trùng khoang miệng

Các bệnh nhiễm trùng trong khoang miệng như nhiễm virus Herpes, nấm miệng hoặc sâu răng có thể gây sưng nướu. Tình trạng này thường đi kèm với đau nhức, hôi miệng và sưng lan ra các vùng khác nếu không điều trị đúng cách.

Suy dinh dưỡng

Thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu, đặc biệt là vitamin C có thể làm giảm sức đề kháng của mô nướu và khiến lợi dễ bị tổn thương. Suy dinh dưỡng cũng ảnh hưởng đến quá trình phục hồi các tổn thương ở nướu, khiến tình trạng sưng lợi kéo dài. Đây là tình trạng thường gặp ở người cao tuổi hoặc người có chế độ ăn không khoa học.

Một số nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân trên, sưng lợi cũng có thể xuất phát từ các yếu tố như: tác dụng phụ của thuốc, dị ứng với thành phần trong kem đánh răng, đeo hàm giả không đúng kích cỡ hoặc lấy cao răng sai kỹ thuật. Những yếu tố này không phổ biến nhưng vẫn cần được lưu ý khi chẩn đoán nguyên nhân bị sưng nướu.

Sưng lợi có nguy hiểm không?

Trong nhiều trường hợp, sưng lợi không quá nghiêm trọng và có thể cải thiện bằng cách chăm sóc răng miệng tại nhà, sử dụng thuốc kháng viêm hoặc điều trị theo hướng dẫn từ bác sĩ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài trên hai tuần, kèm theo dấu hiệu viêm nhiễm, đau nhức dữ dội, người bệnh nên đến cơ sở nha khoa uy tín để được kiểm tra và can thiệp kịp thời.

Việc chủ quan với sưng lợi kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng như:

• Viêm tủy xương hàm: Gây tổn thương nghiêm trọng đến xương hàm có nguy cơ dẫn đến gãy hoặc biến dạng cấu trúc xương.

• U răng: Hình thành khối u quanh chân răng, kèm theo nhiễm trùng và chảy máu.

• Viêm xoang hàm: Xuất hiện các cơn đau răng từng đợt, sốt cao, nóng mặt, sưng má kéo dài mà không thuyên giảm.

Bệnh nhân nên chủ động thăm khám và điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm trên.

Sưng lợi có thể biến chứng thành u chân răng

Phương pháp điều trị sưng lợi

Điều trị tại nha khoa

Khi sưng lợi trở nên nghiêm trọng, đặc biệt là ở vùng hàm trên hoặc khu vực mọc răng khôn, người bệnh nên đến cơ sở nha khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời. Các phương pháp chuyên sâu giúp kiểm soát nhiễm trùng và phục hồi nướu bao gồm:

• Sử dụng thuốc điều trị

Trong trường hợp lợi sưng kèm đau nhức, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau như ibuprofen và kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn. Với tình trạng nặng hơn như nhiễm trùng nghiêm trọng, người bệnh cần nhập viện để điều trị kháng sinh qua đường tĩnh mạch.

• Chích rạch áp xe

Đây là phương pháp phổ biến. Bác sĩ sẽ tiến hành rạch và dẫn lưu để loại bỏ mủ. Khu vực này sau đó được làm sạch bằng dung dịch sát khuẩn nhằm ngăn nhiễm trùng tái phát.

• Lấy tủy răng

Khi nhiễm trùng lan đến tủy răng, việc lấy tủy là cần thiết để loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn bên trong. Quá trình này sẽ loại bỏ phần tủy tổn thương và trám bít ống tủy bằng vật liệu nha khoa chuyên dụng.

• Nhổ răng

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, răng tổn thương không còn khả năng bảo tồn sẽ được chỉ định nhổ bỏ. Phương pháp này giúp loại bỏ triệt để nguồn gây bệnh, ngăn vi khuẩn lây lan sang vùng mô xung quanh.

• Cạo vôi răng

Đây là kỹ thuật làm sạch mảng bám và cao răng tích tụ quanh chân răng – nguyên nhân chính gây viêm và sưng lợi. Bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị chuyên dụng để loại bỏ mảng bám, sau đó đánh bóng bề mặt răng giúp hạn chế sự tích tụ vi khuẩn trở lại.

Cạo vôi giúp làm sạch bề mặt và chân răng, loại vỏ vi khuẩn tích tụ

Điều trị tại nhà

Với các trường hợp sưng lợi nhẹ, chưa có dấu hiệu nhiễm trùng nặng hay biến chứng nghiêm trọng, người bệnh có thể áp dụng một số cách trị sưng nướu răng tại nhà để cải thiện tình trạng:

• Súc miệng bằng nước muối ấm

Súc miệng bằng dung dịch nước muối loãng (nồng độ khoảng 1,8%) giúp sát khuẩn nhẹ, làm dịu mô nướu tổn thương và hỗ trợ đẩy nhanh quá trình hồi phục. Các chuyên gia khuyến cáo nên súc miệng 2–3 lần/ ngày, mỗi lần khoảng 2 phút để đạt hiệu quả tốt.

• Dùng nước súc miệng khử khuẩn chuyên dụng

Người bệnh có thể sử dụng các loại nước súc miệng có hoạt chất kháng khuẩn mạnh như Cetylpyridinium Chloride hoặc theo chỉ định của bác sĩ với thành phần Chlorhexidine để tiêu diệt vi khuẩn gây hại trong khoang miệng. Đây là giải pháp hiệu quả giúp kiểm soát viêm và hạn chế mảng bám tích tụ quanh nướu.

• Chườm nóng hoặc chườm lạnh

Tùy theo biểu hiện cụ thể, có thể chườm đá để giảm sưng hoặc chườm ấm thư giãn cơ vùng má giúp máu lưu thông. Lưu ý, không áp dụng trực tiếp lên vùng lợi mà nên chườm qua khăn trên mặt ngoài má, nơi tương ứng với khu vực bị viêm.

• Duy trì chế độ ăn uống hợp lý

Tránh các loại thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện, tinh bột hoặc caffeine tránh tăng nguy cơ viêm nhiễm. Hãy bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C, canxi để hỗ trợ sức khỏe răng miệng và hệ miễn dịch.

• Sử dụng chỉ nha khoa hàng ngày

Vệ sinh kẽ răng bằng chỉ nha khoa giúp loại bỏ hoàn toàn mảng bám và thức ăn thừa mà bàn chải thông thường khó tiếp cận. Từ đó ngăn ngừa tình trạng kích ứng và viêm nướu.

• Tái khám định kỳ tại nha khoa

Dù không xuất hiện triệu chứng cụ thể, thăm khám răng miệng định kỳ 6 tháng/lần vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và kiểm soát kịp thời các vấn đề tiềm ẩn, tránh biến chứng do sưng nướu.

Tùy vào mức độ sưng lợi, người bệnh có thể áp dụng cách chăm sóc tại nhà hoặc đến nha khoa để điều trị. Nếu tình trạng kéo dài hoặc có dấu hiệu viêm nặng, nên đến nha khoa hoặc cơ sở y tế sớm để tránh biến chứng nghiêm trọng.

Sưng lợi là vấn đề răng miệng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Người bệnh nên chủ động theo dõi triệu chứng và thăm khám nha khoa định kỳ để đảm bảo sức khỏe lâu dài.